Vijftigplusser in ontwikkeling
“Medewerkers van vijftig jaar en ouder krijgen van hun werkgever minder leer- en ontwikkelmogelijkheden aangeboden dan jongere collega’s.
En als ze wél uitgenodigd worden voor een training of cursus, bedanken ze vaak voor de eer.” (ROA, 2018)
Hoe komt dat?
Werkgevers of leidinggevenden denken bijvoorbeeld…
- dat ze de investering niet meer terugverdienen
- dat ervaren medewerkers volleerd – en dus uitgeleerd zijn
- dat het beter is om oudere medewerkers een beetje te ontzien
En medewerkers denken bijvoorbeeld…
- dat ze niet meer zo makkelijk kunnen leren als voorheen
- dat ze graag willen leren, maar geen zin hebben in de zoveelste cursus
- dat ze zich beter kunnen focussen op het werk waar ze goed in zijn.
Maar klopt dat wel?
In dit artikel, dat verscheen in Tijdschrift voor Ontwikkeling in Organisaties in maart 2023, vertel ik wat meer over misverstanden en werkelijkheid rondom leren op latere leeftijd. Ook geef ik tips om leren in de tweede loopbaanhelft aantrekkelijker te maken.
De feiten
Voor werkgevers en leidinggevenden:
- Oudere werkenden zijn doorgaans honkvaster dan jongere, dus met die investering komt het wel goed (zelfs bij een zestigjarige heb je nog ruim zeven jaar terugverdientijd)
- Ook de meest ervaren medewerker heeft behoefte aan uitdaging, inspiratie en de kans om zichzelf te verrassen. Krijgt hij of zij dat onvoldoende, dan stagneert de ontwikkeling (Weggeman, 2006)
- Ontzien (in de zin van extra vrije dagen, gunstige roosters e.d.) is een goed idee voor mensen in fysiek zware beroepen. Voor gezonde vijftigplussers in andere beroepsgroepen geldt dat ontwikkelbeleid aanzienlijk meer oplevert voor duurzame inzetbaarheid dan ontzie-beleid (Veth, 2018).
En voor medewerkers:
- Het idee dat je met het ouder worden minder goed zou kunnen leren is een wijdverbreid misverstand. Het korte termijngeheugen wordt na je 30e langzaamaan minder, maar daar staat tegenover dat je door je werkervaring enorm veel ‘haakjes’ hebt om nieuwe kennis aan op te hangen. En dat maakt leren, vooral werkgerelateerd leren, juist een stuk makkelijker. Zolang je actief blijft, blijft deze ‘gekristalliseerde intelligentie’ toenemen.
- ‘De zoveelste cursus’ kan gaan tegenstaan als je er al tientallen hebt gevolgd. Wéér een kennismakingsrondje, wéér een werkvorm met post-its, wéér een presentatie die je zelf ook wel had kunnen geven. Gelukkig zijn er meer mogelijkheden om te leren dan door een cursus of training. Bijvoorbeeld in een tijdelijke klus, detachering of project, door mee te werken aan een innovatie (of die zelf voor te stellen), door les te gaan geven of op een andere manier jouw kennis te delen.
- Dat je verder wilt met het werk waar je goed in bent is logisch en zal je collega’s en leidinggevende ook goed uitkomen; je bent er tenslotte goed in. Het gevaar is dat je jezelf in je voet schiet als je je alleen daarop concentreert. De wereld van werk is onvoorspelbaar: je vak verandert hoe dan ook, of verdwijnt misschien wel, wie zal het zeggen. Het behoud van je inzetbaarheid, werkplezier en (als het nodig is) bemiddelbaarheid hangt voor een heel groot deel af van de mate waarin jij bent blijven leren.
Wat te doen?
Uit bovenstaande volgt natuurlijk het advies om volop in te zetten op ontwikkeling, juist voor mensen van vijftig jaar en ouder. Hoe pak je dat het beste aan?
1 Organiseer leren dicht op het werk. Leren door aan een interessant project te werken of door een tijdelijke detachering geeft meer energie dan de zoveelste cursus. Soms is formele nascholing noodzakelijk, bijvoorbeeld als er een bevoegdheid of certificering aan vastzit. Zorg in zo’n geval dat de cursus is opgebouwd op een manier waarbij de werkcontext centraal staat: dat is de manier waarop oudere, ervaren medewerkers het beste leren.
2 Verbindt. Stel ervaren medewerkers in staat om hun interne netwerk op peil te houden en uit te breiden. Een goed intern netwerk is belangrijk om ‘aangehaakt’ te blijven bij actuele ontwikkelingen en maakt het gemakkelijker om kennis te delen met collega’s.
3 En vooral: ga in gesprek. Ook een loopbaan die nog ‘maar’ tien of zelfs vijf jaar duurt vraagt aandacht. Wat wil de ervaren collega nog graag doen? (Hoe) kan hij of zij de opgebouwde ervaringskennis delen? Aan welke projecten/innovaties/verbeteringen in het werk zou hij of zij graag bijdragen?
Lastiger dan het lijkt?
Ik help je graag. Dat kan op verschillende manieren: van een inspiratiemiddag tot opleidingsadvies of loopbaancoaching. We kunnen om te beginnen eens in gesprek over wat er bij jullie speelt.
Bel of app me op 06 42 68 86 12 of stuur een mailtje naar tineke@het-leerbedrijf.nl.
Pabo-student en oud AFM-voorzitter Merel van Vroonhoven in De Nieuwe Leraar, 2019