Als de ervaringskennis verdwijnt…
Een groot deel van je collega’s of medewerkers is ouder dan 55; over een jaar of tien zijn zij vertrokken. En mét hen alle ervaringskennis die ze in hun lange loopbaan hebben opgedaan.
Natuurlijk zijn jonge mensen goed opgeleid. En natuurlijk brengen zij frisse inzichten mee. Maar ze missen ook iets: de fijne kneepjes van het vak. De geitenpaadjes, de kortste klap, de intuïtieve benadering. En de historie: waarom doen we dingen ook weer zoals we ze doen? Al die dingen waarover ervaren professionals niet eens na hoeven te denken.
Dat was nooit een probleem, omdat jong en oud naast elkaar werkte
Maar nu wordt alles anders. Als gevolg van de huidige bevolkingsopbouw gaan er heel veel mensen tegelijk met pensioen. Je kunt het je bijna niet voorstellen: die vergrijsde organisatie van nu bestaat straks niet meer. Er lopen dan geen ‘oude rotten’ meer rond waaraan je nog eens kunt vragen hoe het ook al weer zat. Met als levensgroot risico dat er onnodige fouten worden gemaakt, en mooie kansen gemist.
Want de mensen met ervaringskennis zitten dan voor de caravan, of op de fiets
Hoe anticipeer je op die naderende kennisleegloop? Bij sommige organisaties wordt zoveel mogelijk vastgelegd in protocollen en handboeken: ‘volg procedure A aan de hand van formulier B’. Een prima manier om statische, onveranderlijke kennis te bewaren.
Maar de belangrijkste kennis is niet statisch en voorspelbaar
Dat soort know-how laat zich onmogelijk vastleggen. De ervaringskennis van een goede, ervaren professional is zózeer onderdeel geworden van hemzelf, dat hij vaak niet eens kan uitleggen waarom hij de dingen doet zoals hij ze doet. Laat staan dat hij daar een handleiding voor kan schrijven.
De kennis van nu… behouden voor straks
De enige manier is om de kennis die nu nog in huis is, nú te delen. Zodat straks als je ervaren collega’s met pensioen zijn, de iets minder ervaren collega’s nét zo vaardig zijn als hun voorgangers.
Schoenontwerper Jan Jansen (80) in NRC, juni 2021
Lastig te realiseren?
Ik help jullie graag.
Dat kan op verschillende manieren, van klein tot intensief. De aanpak die ik hieronder beschrijf is een voorbeeld, op basis van de ervaringen bij verschillende organisaties. Beschouw het maar als inspiratie en input voor een eerste gesprek.
Stap 1: een plan op maat
In enkele sessies help ik de ervaren kennisdragers in jouw organisatie om:
- helder op het vizier te krijgen wat hun persoonlijke succesfactoren zijn en hoe die samenhangen met hun unieke ervaringskennis;
- strategieën te ontwikkelen hoe ze jongere collega’s daarin kunnen meenemen – passend bij de mensen, het werk en de context;
- samen met jongere collega’s een plan van aanpak op te stellen, waarbij kennisoverdracht en productiviteit hand in hand gaan.
Nu heb je een helder plan voor kennisbehoud in de komende jaren.
Opgesteld – en dus gedragen – door de mensen die er werk van moeten maken.
Stap 2: de uitvoering
Een plan is één ding. Bij de uitvoering kan ik jullie ondersteunen door bijvoorbeeld:
- organiseren van mentoring
- opzetten van een buddysysteem
- begeleiden van intervisie
- durf-te-vragenworkshops
- videoreflectie
- en/of andere creatieve oplossingen die in jullie context passen.
Let op: door op deze manier werk te maken van kennisdeling heb je méér in handen dan ‘de kennis van nu voor straks’. Als je dit goed doet zet je met deze activiteiten een eerste stap naar een lerende cultuur, voor nu en voor altijd.